วิธีการศึกษา
การเก็บและวิเคราะห์ตัวอย่างคุณภาพน้ำผิวดิน
ดัชนีที่ศึกษา
ดำเนินการเก็บและวิเคราะห์ตัวอย่างคุณภาพน้ำผิวดิน จำนวนทั้งหมด 15 สถานี จำนวน 2 ครั้ง ได้แก่ ฤดูน้ำมาก (ฤดูน้ำหลาก) และฤดูน้ำแล้ง (ฤดูน้ำน้อย) เพื่อวิเคราะห์ติดตามตรวจสอบคุณภาพน้ำ และเพื่อประเมินความสัมพันธ์กับปริมาณตะกอนสะสมในแต่ละพื้นที่ ซึ่งได้พิจารณาวิเคราะห์ดัชนีในการติดตามคุณภาพน้ำ ทั้งหมด 14 ดัชนี ตามการศึกษาในปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 เพื่อให้มีความต่อเนื่องในการศึกษาของโครงการฯ และเพื่อให้ครอบคลุมดัชนีที่ใช้ในการคำนวณค่า WQI สำหรับการป้องกันสิ่งมีชีวิตในน้ำ สำหรับดัชนี ภาชนะบรรจุ วิธีการรักษาสภาพตัวอย่าง และวิธีการตรวจวิเคราะห์คุณภาพน้ำผิวดิน

ลำดับ	สถานีตรวจวัดคุณภาพน้ำ	จังหวัด	พิกัด			หมายเหตุ
			Zone	X	Y
1	อ.เชียงแสน บริเวณสถานีวัดระดับน้ำเชียงแสน*	เชียงราย	47Q	613709	2242108	จุดบริเวณสถานีวัดระดับน้ำและเป็นจุดต้นน้ำจุดแรกบนแม่น้ำโขงในเขตประเทศไทย
2	อ.เวียงแก่น บริเวณผาได	เชียงราย	48Q	236538	1988608	จุดก่อนที่แม่น้ำโขงจะไหลเข้าสปป.ลาว
3	อ.เชียงคาน 1 บริเวณผานางคอย	เลย	47Q	776432	1977546	จุดแรกหลังจากที่แม่น้ำโขงไหลออกจากสปป.ลาวและเป็นจุดก่อนแม่น้ำเลยไหลลงแม่น้ำโขง
4	อ.เชียงคาน 2 บริเวณแม่น้ำเลย	เลย	47Q	776744	1976746	จุดหลังจากที่แม่น้ำเลยไหลลงแม่น้ำโขง
5	อ.เชียงคาน 3 บริเวณสถานีวัดระดับน้ำเชียงคาน	เลย	47Q	782006	1981128	จุดบริเวณสถานีวัดระดับน้ำ
6	อ.ปากชม บริเวณบ้านห้วยเหียม	เลย	48Q	190457	2016353	จุดก่อนเข้าจังหวัดหนองคาย มีแผนก่อสร้างเขื่อนปากชมในอนาคต
7	อ.เมืองหนองคาย บริเวณสถานีวัดระดับน้ำหนองคาย	หนองคาย	48Q	261866	1979214	จุดบริเวณสถานีวัดระดับน้ำ และ และเป็นจุดก่อนจุดที่ น้ำงึมไหลลงแม่น้ำโขง
8	อ.โพนพิสัยบริเวณน้ำงึม	หนองคาย	48Q	300209	2006991	จุดหลังจากจุดที่น้ำงึมไหลลงแม่น้ำโขง (และอยู่ก่อนที่ น้ำเงียบไหลลงแม่น้ำโขง)
9	อ.เมืองบึงกาฬบริเวณน้ำเงียบ	บึงกาฬ	48Q	353903	2034599	จุดหลังจากจุดที่น้ำเงียบไหลลงแม่น้ำโขง (และอยู่ก่อนที่แม่น้ำกะดิงไหลลงแม่น้ำโขง)
10	อ.บุ่งคล้าบริเวณบ้านบุ่งคล้าเหนือ	บึงกาฬ	48Q	394287	2023608	จุดหลังจากจุดที่แม่น้ำกะดิงไหลลงแม่น้ำโขง
11	อ.เมืองนครพนมบริเวณสถานีวัดระดับน้ำนครพนม*	นครพนม	48Q	476079	1926614	จุดบริเวณสถานีวัดระดับน้ำ และเป็นจุดก่อนแม่น้ำสงครามไหลลงแม่น้ำโขง
12	อ.ธาตุพนมบริเวณบ้านคับพวง	นครพนม	48Q	443508	1951724	จุดหลังจากที่แม่น้ำสงครามไหลลงแม่น้ำโขง
13	อ.เมืองมุกดาหาร บริเวณสถานีวัดระดับน้ำมุกดาหาร	มุกดาหาร	48Q	471466	1833437	จุดบริเวณสถานีวัดระดับน้ำ
14	อ.ชานุมานบริเวณบ้านศรีสมบูรณ์	อำนาจเจริญ	48Q	500969	1796169	–
15	อ.โขงเจียม บริเวณสถานีวัดระดับน้ำ โขงเจียม*	อุบลราชธานี	48Q	553695	1693817	จุดบริเวณสถานีวัดระดับน้ำ

หมายเหตุ: * คือ สถานีเดียวกันกับจุดติดตามตรวจสอบคุณภาพน้ำของคณะกรรมาธิการแม่น้ำโขง

ดัชนี	หน่วย	ภาชนะบรรจุ	วิธีการเก็บรักษาตัวอย่าง	ระยะเวลาเก็บรักษา	วิธีการตรวจสอบ	ขีดจำกัดต่ำสุดของการวััด
1.อุณหภูมิ	°C	–	ตรวจวัดทันทีในภาคสนาม	0.25 ชั่วโมง	Thermometer	–
2.ความเป็นกรด-ด่าง(pH)	–	–	ตรวจวัดทันทีในภาคสนาม	0.25 ชั่วโมง	Electrometric Method	–
3.ออกซิเจนละลาย (DO)	mg/L	–	ตรวจวัดทันทีในภาคสนาม	8 ชั่วโมง	Azide Modification Method	0.5
4.บีโอดี (BOD)	mg/L	P	แช่เย็น	48 ชั่วโมง	Azide Modification Method	1.0
5.การนำไฟฟ้า (Electrical Conductivity)	µS/cm	–	ตรวจวัดทันทีในภาคสนาม	28 วัน	Electrical Conductivity Method	–
6.ความขุ่น (Turbidity)	NTU	P	แช่เย็น	48 ชั่วโมง	Nephelometric Method	0.1
7.สารแขวนลอย (TSS)	mg/L	P	แช่เย็น	7 วัน	Total Suspended Solids Dried at 103-105 °C	5.0
8.แอมโมเนีย-ไนโตรเจน (NH3-N)	mg/L NH3-N	P,G	เติมกรด H2SO4จน pH< 2, แช่เย็น	28 วัน	Distillation Nesslerization Method	0.2
9.ไนไตรท์-ไนโตรเจน (NO2-N)	mg/L NO2–N	P	แช่เย็น	48 ชั่วโมง	NED Colourimetric Method	0.02
10.ไนเตรท-ไนโตรเจน (NO3-N)	mg/L NO3–N	P	แช่เย็น	48 ชั่วโมง	Cadmium Reduction Method	0.02
11.ฟอสเฟต	mg/LPO43-	G(A)	แช่เย็น	48 ชั่วโมง	Ascorbic Acid Method	0.03
12.ฟอสฟอรัสทั้งหมด (T-P)	mg/L P	P	เติมกรด H2SO4จน pH< 2, แช่เย็น	28 วัน	Persulphate Digestion and Ascorbic Acid Method	0.01
13.โคลิฟอร์มแบคทีเรียทั้งหมด (TCB)	MPN/100 mL	G(Sterile)	เติม 10% Na2S2O3 0.1 มล. ต่อ 100 มล., แช่เย็น	24 ชั่วโมง	Multiple-Tube Fermentation Technique	<1.8
14.ฟีคอลโคลิฟอร์มแบคทีเรีย (FCB)	MPN/100 mL	G(Sterile)	เติม 10% Na2S2O3 0.1 มล. ต่อ 100 มล., แช่เย็น	24 ชั่วโมง	Multiple-Tube Fermentation Technique	<1.8

ผลการตรวจวิเคราะห์คุณภาพน้ำผิวดินของโครงการ

หมายเหตุ : P หมายถึง Plastic (Polyethylene หรือ Equivalent). G หมายถึง Glass, G(A) หมายถึง Glass rinsed with 1+1 Nitric Acid แช่เย็น หมายถึง แช่เย็น ที่อุณหภูมิ >0 องศาเซลเซียส < 6 องศาเซลเซียส

ที่มา : Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater, APHA, AWWA, WEF, 23rd Edition, 2017.

การวิเคราะห์ข้อมูล

การประเมินดัชนีคุณภาพน้ำตามเกณฑ์ของคณะกรรมาธิการแม่น้ำโขงสำหรับการประเมินคุณภาพน้ำสำหรับสิ่งมีชีวิตในน้ำ (Water Quality Index for Aquatic life; WQIal) โดยดัชนีที่นำมาใช้ประเมินค่า WQIal ประกอบด้วย DO, pH, NH3, Conductivity, NO3- และ total-P สามารถคำนวณได้ดังสมการ

โดย   pi   คือ ค่าคะแนนของตัวอย่างน้ำในวันที่ i โดยหากค่าของแต่ละพารามิเตอร์อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน จะถือว่ามีค่าถ่วงน้ำหนัก หากไม่อยู่ในเกณฑ์มาตรฐานจะถือว่าค่าคะแนนเป็น 0

n   คือ จำนวนตัวอย่างที่เก็บในปีนั้น

M   คือ ค่าสูงสุดที่เป็นไปได้ของคะแนนจากการวัดได้ในปีนั้น

และหลังจากนั้นจะทำการประเมินการจัดระดับชั้นดัชนีคุณภาพน้ำตามตารางด้านล่างนี้

 

การวิเคราะห์ข้อมูล

การประเมินดัชนีคุณภาพน้ำตามเกณฑ์ของกรมควบคุมมลพิษสำหรับการประเมินดัชนีคุณภาพน้ำแหล่งน้ำผิวดิน (Water Quality Index; WQI) โดยดัชนีที่นำมาใช้ประเมินค่า WQI ประกอบด้วย DO, BOD, TCB, FCB และ NH3-N สามารถคำนวณได้ดังสมการ

ค่า WQI (คะแนนรวม) = ค่าเฉลี่ยของคะแนนทั้ง 5 ดัชนี – ค่าการปรับความถูกต้องของคะแนน
และหลังจากนั้นจะทำการประเมินการจัดระดับชั้นดัชนีคุณภาพตามตารางด้านล่างนี้

 

การติดตามสถานการณ์โขงสีครามระหว่างเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2566 ถึงเดือนเมษายน พ.ศ. 2567

 

การติดตามสถานการณ์โขงสีครามระหว่างเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2566 ถึงเดือนเมษายน พ.ศ. 2567